- Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ βαθμού θα πρέπει να παραμείνουν οι αρμοδιότητες των Πολεοδομικών Εφαρμογών. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία των Υπηρεσιών αυτών, στα πλαίσια της χρηστής Διοίκησης θα πρέπει να θεσμοθετηθεί η μη παρέμβαση της Προϊσταμένης Αρχής, που είναι ο Δήμαρχος και οποιοδήποτε άλλο πολιτικό – αυτοδιοικητικό πρόσωπο. Η σημερινή παθογένεια πρέπει επιτέλους να εκλείψει. Κανονικά τα θέματα Πολεοδομικού σχεδιασμού και εφαρμογών, αφού ενταχθούν στον ευρύτερο Χωροταξικό Περιφερειακό σχεδιασμό, θα έπρεπε να ανήκουν στην τοπική αυτοδιοίκηση Α’ βαθμού. Στις ευνομούμενες χώρες της Ε.Ε. όπου λειτουργούν σωστά στελεχωμένες Υπηρεσίες, τα αποτελέσματα είναι θετικά. Δυστυχώς όμως στη χώρα μας η διαχρονική παθογένεια ανάτρεψε τη φιλοσοφία αυτή, που θεσμοθέτησε και ήθελε να εφαρμόσει ο αείμνηστος Α. Τρίτσης με την Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης (ΕΠΑ).
- Οι αρμοδιότητες που σύμφωνα με τις κυβερνητικές εξαγγελίες πρόκειται να μεταφερθούν στο Κτηματολόγιο, θα πρέπει να υπαχθούν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση Β’ βαθμού. Σε επίπεδο Νομού (Περιφερειακή Ενότητα) θα πρέπει να υπάρχει μια ενιαία Υπηρεσία. Η κορυφή της πυραμίδας με τα αντίστοιχα Όργανα αρμοδιοτήτων θα πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο της Περιφέρειας. Και στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει ν’ αποκλειστεί κάθε πίεση και παρέμβαση της Προϊσταμένης Αρχής (Περιφερειάρχης ή άλλα πρόσωπα) προς τις καθ’ ύλην αρμόδιες Υπηρεσίες. Να τονίσουμε ότι οι αρμοδιότητες που προβλέπονται σήμερα, έκδοση οικοδομικών αδειών (e-άδειες), οι όροι δόμησης (έλεγχος τοπογραφικού) και τα αυθαίρετα, όπως προτείνεται από την κυβέρνηση δεν θα πρέπει να πάνε στις αμφιλεγόμενες δομές του Κτηματολογίου. Τι σημαίνει για παράδειγμα ν’ αποκοπεί από τη σημερινή δομή το Τμήμα των επικίνδυνων και να παραμείνει η αρμοδιότητα αυτή στους Δήμους ; Επιπλέον, στην προτεινόμενη από εμάς Δομή των Περιφερειακών Υπηρεσιών, θα πρέπει να ανήκει και το σκέλος του Χωροταξικού Περιφερειακού Έργου (σχεδιασμού κλπ).
- Τα θέματα χάραξης γενικής Πολιτικής και Προδιαγραφών σε επίπεδο Χωροταξικού και Πολεοδομικού σχεδιασμού, καταστρώνονται και θεσμοθετούνται από το αρμόδιο Υπουργείο με την ύπαρξη αντίστοιχων Υπηρεσιών. Παράλληλα στο Υπουργείο πρέπει να ανήκουν δομές, όπως τα Κεντρικά Συμβούλια για την αντιμετώπιση προσφυγών και λοιπών σοβαρών θεμάτων Χωροταξικού και Πολεοδομικού σχεδιασμού (ερωτήσεων νομικού περιεχομένου, έκδοσης ερμηνευτικών εγκυκλίων κλπ) . Η κυβέρνηση με το πρόγραμμα της αν ήθελε, θα μπορούσε να φτιάξει δομές σωστής εναρμόνισης και λειτουργίας των τριών επιπέδων, Υπουργείου, Περιφέρειας, Δήμου. Η Αρχή και Στοχοθεσία ενός τέτοιου κυβερνητικού προγράμματος θα έπρεπε να είναι μία, αυτή της Ανάπτυξης και πραγματικής Αποκέντρωσης.
- Το προτεινόμενο από την κυβέρνηση «σχέδιο» μεταφοράς αρμοδιοτήτων στο Κτηματολόγιο είναι πέτρες άτακτα πεταμένες και επιδιώκουν με ψευδεπίγραφες αντιγραφειοκρατικές απλουστεύσεις διαδικασιών να προωθήσουν μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα. Για τον σκοπό μάλιστα αυτό, πετάνε και το κερασάκι της στελέχωσης με αυξημένες αμοιβές – μισθούς, προκειμένου να εξυπηρετηθούν στα παλαιοκομματικά πλαίσια ημέτεροι. Εξάλλου δεν είναι τυχαία η έκφραση του Πρωθυπουργού για υπαγωγή των ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο Α.Ε. δηλ. τη μετατροπή τους σε Ανώνυμες Εταιρείες λειτουργώντας ως Ιδιωτικές Εταιρείες , ιδιωτικοποιώντας το σημερινό Κτηματολόγιο που είναι ΝΠΔΔ (δηλ. Υπηρεσίες του Δημοσίου). Λίγους μήνες πριν βέβαια, διατυμπάνιζαν ότι οι αρμοδιότητες της έκδοσης των οικοδομικών αδειών, ο έλεγχος των όρων δόμησης καθώς και το τμήμα αυθαιρέτων των ΥΔΟΜ θα μεταφερθούν στο ΥΠΕΝ. Σε αντίθεση με τις Υπηρεσίες επικινδύνων που θα παραμείνουν στους Δήμους. Αυτό το αλαλούμ και πήγαινε έλα, δεν είναι τυχαίο. Αποβλέπει στην ολοκλήρωση ενός σχεδίου απαξίωσης των Δημοσίων Υπηρεσιών, ούτω σώστε να περάσουν στην πλήρη ιδιωτικοποίηση των Πολεοδομιών. Το ξήλωμα του Νόμου Τρίτση (Ν. 1337/83) ξεκίνησε 25 χρόνια πριν, με τις αλλεπάλληλες τροποποιήσεις άρθρων και νόμων, οι οποίες έφερναν σύγχυση. Αντί μονοσήμαντα να προσδιορίζουν τα θέματα που αφορούσαν τον Χωροταξικό και Πολεοδομικό σχεδιασμό, άνοιγαν τον ασκό του Αιόλου για ερμηνείες άρθρων κατά το δοκούν. Φτάσαμε μάλιστα στο σημείο, τη τελευταία δεκαετία, η λεγόμενη κωδικοποίηση της νομοθεσίας, να ερμηνεύεται από Πολεοδομία σε Πολεοδομία με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Άνοιγε μάλιστα τον δρόμο σε πολλαπλές προσφυγές στα Δικαστήρια, όπου βρισκόντουσαν κατηγορούμενοι σε πολλαπλές περιπτώσεις, συνάδελφοι των Πολεοδομιών. Με τον τρόπο αυτό και με την παράλληλη πολιτική της σπίλωσης, φτάσαμε σήμερα στο απαράδεκτο αποτέλεσμα της συγκεκριμένης κυβερνητικής πρότασης.
ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ
Ενημερώνουμε ότι, το θέμα των ΥΔΟΜ έχει απασχολήσει αρκετά την ΕΜΔΥΔΑΣ. Είμαστε αποδέκτες πολλών προβλημάτων και θεμάτων από συναδέλφους μας. Σε συνάντηση με τον Πρόεδρο του ΤΕΕ μας ειπώθηκε ότι είναι ειλημμένη απόφαση της κυβέρνησης να μεταφέρουν τις αρμοδιότητες του τμήματος έκδοσης των οικοδομικών αδειών, τους όρους δόμησης (έλεγχος τοπογραφικού) και το Τμήμα αυθαιρέτων στο Κτηματολόγιο. Δεν έχει διευκρινιστεί τι πρόκειται να γίνει με τους υπαλλήλους (αν θα μεταφερθούν με τη συναίνεση τους ή μη και τι θα γίνει με την υποστελέχωση) και μας ζητήθηκε να προτείνουμε τι μπορεί να γίνει. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει αριθμητική αντιστοιχία μεταξύ των ήδη υπαρχόντων ΥΔΟΜ με τα κτηματολογικά Γραφεία που θέλουν να δημιουργήσουν (ένα ανά Νομό). Βέβαια αυτό είναι σχετικά εύκολο να γίνει, επειδή η εργασία τους γίνεται μέσω της πλατφόρμας e – άδειες και ίσως να μην υπάρξει πρόβλημα και να συνεχίσουν απ' όπου βρίσκονται την εργασία τους (τουλάχιστον αρχικά). Το μόνο που θ' αλλάξει κατά τα λεγόμενα τους είναι ο εργοδότης τους, το οποίο κατά τη γνώμη μου δεν ισχύει, γιατί σήμερα τη διαχείριση της πλατφόρμας e – άδειες (το κύριο εργαλείο της εργασίας των ΥΔΟΜ), την έχει το ΤΕΕ και υπάρχει συνεργασία μεταξύ του ΥΠΕΝ και του ΤΕΕ…..
Σχετικά με τη Διοικητική μεταφορά των ΥΔΟΜ στο Κτηματολόγιο είναι λογικό να μην τη θέλει η ΚΕΔΕ. Ο λόγος είναι ότι δεν θα έχουν πλέον τον έλεγχο οι Δήμοι και φοβούνται ότι ο σχεδιασμός και οι αποφάσεις θα παίρνονται από την κεντρική Διοίκηση του Κτηματολογίου, όπου θα νομοθετούν χωρίς τη συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η ΚΕΔΕ βέβαια, με τους Δημάρχους μπροστά, αποφεύγει να κάνει στοιχειώδη αυτοκριτική για τις δικές της διαχρονικές και συνεχείς παρεμβάσεις στους υπαλλήλους των Πολεοδομιών τους.
Στο παρελθόν οι Πολεοδομίες υπάγονταν στις Νομαρχίες(σημερινές Περιφερειακές Ενότητες) και ήταν κατά τη γνώμη μας πολύ καλύτερα για όλους τα αποτελέσματα. Αυτό επικαλείται το σύνολο των παλαιών υπάλληλων στις Πολεοδομίες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι ενδιαφερόμενοι πολίτες. Τότε ήταν οργανωμένες υπηρεσιακές μονάδες με σχετική αυτονομία και ανεξαρτησία. Το μοντέλο της μεταφοράς των ΥΔΟΜ στους Δήμους δυστυχώς απέτυχε γιατί εκτός της υπάρχουσας υποστελέχωσης, τα τοπικά ιδιωτικά συμφέροντα μπόρεσαν να παρεμβαίνουν μέσω του κάθε Δήμαρχου σ’ αυτές. Όμως και το σημερινό μοντέλο της συγκέντρωσης στο Κτηματολόγιο κάθε άλλο παρά ανεξάρτητο θα είναι. Σ΄ αυτή τη περίπτωση θα παρεμβαίνουν τα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα για συγκεκριμένες για παράδειγμα περιοχές (τουριστικές, βιομηχανικές κλπ) θέτοντας όρους σε βάρος της ποιότητας διαβίωσης των κατοίκων τους και γενικότερα του κοινωνικού συμφέροντος (φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος μέσω της παρέμβασης στους όρους δόμησης κλπ). Διαχρονικά ως ΕΜΔΥΔΑΣ προτείναμε ένα μοντέλο κοντά σ' αυτό που οι Πολεοδομίες υπάγονταν στις Νομαρχίες σήμερα Περιφερειακές Ενότητες.
Η πρόταση μας ήταν οι Πολεοδομίες να είναι μονάδες ανεξάρτητες, άρτια στελεχωμένες με τον απαραίτητο αριθμό Διπλ. Μηχανικών με τις κατάλληλες δεξιότητες και την κατάλληλη υποδομή και εκπαίδευση στη νομοθεσία και στις σύγχρονες καινοτόμες τεχνολογικές εφαρμογές. Να υπάρχει ένα νομικό τμήμα, το οποίο θα συνέβαλε θετικά στη λειτουργία των ΥΔΟΜ με νομοθετικές παρεμβάσεις σε συνεργασία πάντα με τους Διπλ. Μηχανικούς, καθώς είναι κοντά στις ανάγκες και τα προβλήματα των πολιτών και της τοπικής κοινωνίας. Επίσης, άλλο ένα σοβαρό πρόβλημα είναι και η πολυνομία και οι δαιδαλώδεις και προσωπικές ερμηνείες της κάθε ΥΔΟΜ. Χρειάζεται να υπάρξει απλοποίηση της και να υπάρξει μια πλατφόρμα, όπου θα είναι συγκεντρωμένη και κωδικοποιημένη όλη η νομοθεσία, μονοσήμαντα προσδιορισμένη, χωρίς να επιδέχεται διαφοροποίηση ερμηνειών στην εφαρμογή τους.
Όσο για το θέμα της διαφθοράς, που όλοι επικαλούνται βάζοντας τρανταχτά δυστυχώς παραδείγματα (ΥΔΟΜ Χαλκιδικής & Ρόδου) αντί να επιλυθεί με τον κατάλληλο έλεγχο από την Πολιτεία και τη Δικαιοσύνη, χρησιμοποιήθηκε διαχρονικά για να αιτιολογηθεί η μεταφορά του αντικειμένου των ΥΔΟΜ στους ιδιώτες. Βέβαια αυτό που έγινε στη πραγματικότητα ήταν αντί να επιλυθεί το θέμα, να περάσει η διαφθορά στα χέρια του ιδιωτικού τομέα (βλέπε περίπτωση οικοδόμησης ξενοδοχείου σε περιοχή κοντά στα όρια νατούρας της Μήλου κλπ). Άλλωστε σε συνάντηση με την πολιτική Ηγεσία του ΥΠΕΝ μας ειπώθηκε ότι "....δεν τολμούν να κάνουν έλεγχο στις άδειες που έχουν βγει από τους ιδιώτες γιατί δεν ξέρουν τι θα βρουν..... ". Επίσης, να σημειώσουμε ότι το κύριο ερώτημα που τέθηκε από τους συναδέλφους των ΥΔΟΜ στην Ημερίδα που πραγματοποιήθηκε από την ΠΟ ΕΜΔΥΔΑΣ (17 Μαΐου 2025) ήταν, γιατί δεν ενεργοποιείται από την Πολιτεία ο μηχανισμός ελέγχου της ποιότητας των οικοδομικών αδειών, που έχουν εκδοθεί από τους ιδιώτες... Ένα δεύτερο ερώτημα του τέθηκε ήταν γιατί δεν γίνονται οι απαραίτητες προσλήψεις στις ΥΔΟΜ ; Γιατί η Πολιτεία δεν προωθεί ένα αξιοπρεπές Μισθολόγιο για τους Διπλ. Μηχανικούς, όπως έχει κάνει για 25 άλλους κλάδους εργαζομένων στο Δημόσιο;
H σημερινή Πολιτική Ηγεσία δεν θέλει τις ΥΔΟΜ (ούτε και τα Παρατηρητήρια), γιατί απλούστατα μόλις ολοκληρωθεί ο ενιαίος ψηφιακός χάρτης (βέβαια πολύ χρήσιμο εργαλείο) με όλη τη πληροφόρηση που χρειάζεται (όροι δόμησης, νομοθεσία, τοπικά πολεοδομικά σχέδια, πληροφορίες για θέματα τουρισμού, βιομηχανίας, πολιτισμού, επενδύσεων κλπ) η κάθε μορφής άδειας θα βγαίνει από τον ιδιωτικό τομέα και ο έλεγχος θα γίνεται από τα μητρώα (μητρώο ελεγκτών δόμησης κλπ). Το Δημόσιο θα κάνει δειγματοληπτικούς ελέγχους….
Τέλος, στο κείμενο αυτό, κατ’ οικονομία χώρου, δεν αναφερόμαστε αναλυτικά για τα δύο μεγάλα ζητήματα της υποστελέχωσης των ΥΔΟΜ και τις αμοιβές πείνας των 850 ευρώ τον μήνα για τους νεοεισερχόμενους συναδέλφους. Για τους μισθούς των Διπλ. Μηχανικών της Ελλάδας που κατέχουν την τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της Ε.Ε.
